Το greenwashing είναι από τα πιο ύπουλα παιχνίδια που παίζει η βιομηχανία της γρήγορης μόδας, κι εγώ είμαι εδώ σήμερα για να σου πω τι είναι και πώς να το εντοπίσεις.
Τι είναι το greenwashing;
Με απλά λόγια, το greenwashing είναι όταν μια μεγάλη εταιρία (είτε μόδας είτε όχι) παραπλανεί τους καταναλωτές σχετικά με τις βιώσιμες πρακτικές που ακολουθεί. Δηλαδή, όταν μας λέει ψέματα ότι κάνει πράγματα για το περιβάλλον, ότι σέβεται τη φύση, τα ζώα και τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτήν, αλλά δεν το κάνει.
Όλες αυτές οι μεγάλες εταιρίες (ονόματα δε λέμε-αλλά ξέρετε ποιες είναι) που βγάζουν κάθε τόσο κι από μία καμπάνια ή μία κολεξιόν -και καλά- φιλική προς το περιβάλλον, ε, μας λένε ψέματα. Ή όταν μας λένε ότι κάνουν προγράμματα για την ενδυνάμωση των γυναικών, πάλι ψέματα μας λένε. Ή όταν βγάζουν μπλουζάκια από οργανικό βαμβάκι, πάλι ψέματα λένε.
Και ναι, μπορεί όντως το συγκεκριμένο μπλουζάκι να είναι από οργανικό βαμβάκι, αλλά τα υπόλοιπα 7.458 ρούχα που έβγαλαν αυτήν την εβδομάδα, είναι από υλικά που δεν είναι καθόλου φιλικά προς το περιβάλλον. Άρα, το συγκεκριμένο μπλουζάκι δεν έχει κανένα νόημα κι έχει μοναδικό στόχο να μας παραπλανήσει. Να μας κάνει να πιστέψουμε ότι η συγκεκρινμένη εταιρία νοιάζεται για τον πλανήτη και φροντίζει τα ρούχα της να είναι ποιοτικά και βιώσιμα.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Τα κακά της γρήγορης μόδας
Η γρήγορη μόδα είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας σήμερα, και ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την κλιματική κρίση. Για εμένα, η γρήγορη μόδα συνδέεται με ασύστολη παραγωγή ρούχων που καταλήγουν στα σκουπίδια και ρυπαίνουν τον πλανήτη και βίαιη εκμετάλλευση των ανθρώπων.
Γιατί η γρήγορη μόδα είναι τόσο κακή;
Τεράστιες παραγωγές ρούχων που δεν μπορούν να απορροφηθούν από τους ίδιους τους καταναλωτές, άρα είναι waste
Υλικά κακής ποιότητας που κάνουν κακό και στον πλανήτη, και στο δέρμα μας (πολλά συνθετικά υφάσματα)
Κατασκευές κακής ποιότητας (για να γίνει κάτι γρήγορα και με χαμηλό κόστος, δε μπορεί να γίνει με τον σωστό τρόπο)
Καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε όλα αυτά τα sweatshops δουλεύουν συνήθως γυναίκες ή ανήλικα παιδιά, υπό άθλιες συνθήκες και δεν πληρώνονται αξιοπρεπώς.
Πολλές φορές βλέπουμε αυτά τα γυαλιστερά και καθαρά μαγαζιά της γρήγορης μόδας, και μας δημιουργείται η εντύπωση ότι όλη η διαδικασια είναι αυτής της αισθητικής. Κι όμως, πίσω από ένα καθαρό γυαλιστερό μαγαζί με πολλά χρωματιστά ρούχα, κρύβονται μερικοί λόφοι σκουπιδιών παραατημένοι στις χώρες της Ανατολής, και μερικοί άνθρωποι που δουλεύουν σκληρά και πληρώνονται ελάχιστα. Η γρήγορη μόδα είναι καταστροφική για πολλούς ακόμα λόγους που θα μπορούσα να αναλύω για ώρες, αλλά το αφήνω για επόμενο άρθρο ή podcast.
Η αποκάλυψη
Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι άνθρωποι μαθαίνουν τη σκληρή αλήθεια της γρήγορης μόδας κι έχει αναπτυχθεί το κίνημα της αργής μόδας. Βλέπουμε σιγά-σιγά τους ανθρώπους να επαναπροσιορίζουν τη μόδα, να στρέφονται σε διάφορες εναλλακτικές όπως τα ρούχα από δεύτερο χέρι, να μποϊκοτάρουν τη γρήγορη μόδα και να προωθούν έναν πιο βιώσιμο, μη βίαιο και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ζωής. Βλέπουμε δηλαδή ότι κάποιοι καταναλωτές, βάζουν ένα φρένο σε αυτήν την "φορεμένη" ταχύτητα, σκέφτονται καλά τις επιλογές τους και ψωνίζουν συνειδητά.
Πλέον, υπάρχουν βιβλία και ντοκιμαντέρ μέσω των οποίων μπορούμε να μάθουμε τι πραγματικά συμβαίνει. Υπάρχουν ακτιβιστές και influencers που μοιράζονται μαζί μας όχι μόνο πληροφορίες αλλά και tips για το τι μπορούμε να κάνουμε για να μποϊκοτάρουμε κι εμείς τη γρήγορη μόδα και να ντυνόμαστε συνειδητά.
Αυτό το ρεύμα έχει γίνει αντιληπτό από τις εταιρίες γρήγορης μόδας. Ο θυμός των συνειδητών καταναλωτών έχει φτάσει στα αυτιά (και τα εισερχόμενα μηνύματα) των πολυεθνικών αυτών, και ίιιισως, το τονίζω, ίιιιισως να είδαν μια μικρή πτώση στις πωλήσεις τους. Ή να φοβήθηκαν ότι θα δουν. Ή να θέλησαν να κρατήσουν μαζί τους εκείνους τους καταναλωτές που κάααατι ψιλιάστηκαν, αλλά δεν πήραν την απόφαση να τους διαγράψουν. Και κάπου εκεί, εμφανίστηκε το greenwashing.
Τι κάνει το greenwashing;
Το greenwashing προσπαθεί να μας πείσει, να μας μεταπείσει, να μας παραπλανήσει, να μας απαλύνει τον πόνο, να μας απαλύνει το θυμό και την απογοήτευση.
"Όχι, εμείς τους αγαπάμε τους ανθρώπους που δουλεύουν για εμάς. Νοιαζόμαστε πολύ για τους φυσικούς πόρους της γης, να, κάναμε μία σειρά που την ονομάσαμε conscious. Τα μπλουζάκια μας πάλι 7,90 έχουν, αλλά τα ονομάσαμε conscious."
"Όχι, εμείς έχουμε ρούχα πολύ καλής ποιότητας, αλλά άμα κάτι σου χάλασε, μπορούμε να στο επιδιορθώσουμε. Για να χαλάσει σε 2 εβδομάδες πάλι, γιατί κάνει 3 ευρώ, γιατί το έφτιαξε ένα παιδάκι στο Bangladesh."
"Κοίτα, κάναμε και μία ωραία καμπάνια πολύ inclusive γιατί αγαπάμε πολύ τη γυναίκα. Μην κοιτάς που στα sweatshops μας δουλεύουν γυναίκες υπό άθλιες συνθήκες που πληρώνοντα 3 cents την ώρα. Αυτό είναι άλλο."
Ας πάρω τώρα 3 βαθιές ανάσες. Το greenwashing, ως πρακτική, έχει ως μοναδικό στόχο τον εξής :
Αν για κάποια στιγμή, μας πέρασε από το μυαλό ότι η τάδε εταιρία γρήγορης μόδας ακολουθεί βίαιες και μη βιώσιμες πρακτικές, να το ξεχάσουμε.
Πώς εντοπίζουμε το greenwashing;
Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πολύ εύκολο. Δηλαδή, όλες αυτές οι πολύ μεγάλες εταιρίες με τα πολύ φθηνά ρούχα, κάνουν greenwashing. Άρα οποιαδήποτε πιο "eco-friendly" απεύθυνση κάνουν, είναι ψέμα. Το ότι η τάδε εταιρία γρήγορης μόδας έβαλε καρτελάκια από ανακυκλωμένο χαρτί στα ρούχα της, είναι ένα τίποτα, μπροστά σε όλη την καταστροφή που προκαλεί. Άρα, είναι σημαντικό να είμαστε καχύποπτοι απέναντι σε αυτές.
Το δεύτερο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να ψάχνουμε πληροφορίες στα websites τους. Οι εταιρίες που είναι όντως sustainable και ethical, αποκαλύπτουν με διαφάνεια όλες τις πρακτικές τους. Όσες δεν το κάνουν, δεν το κάνουν για συγκεκριμένους λόγους, αλλά ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορούμε να ρωτάμε, στέλνοντας e-mails και ζητώντας πληροφορίες.
Βλέποντας το καρτελάκι μέσα στο ρούχο που λέει "made in..." και σκεπτόμενοι την τιμή του ρούχου. Ένα πολύ φθηνό ρούχο, έχει φτιαχτεί με φθηνά ρούχα, και πολύ φθηνά εργατικά χέρια. Βέβαια, δεν είναι αυτός πάντα ο κανόνας. Γιατί πολλά luxury brands έχουν υψηλότερες τιμές για λόγους prestige, αλλά τα οι πρακτικές τους είναι ακριβώς οι ίδιες.
Ένα website που συμβουλεύομαι πάντα, είναι το https://goodonyou.eco/ που έχει αξιολογήσεις για την κάθε εταιρία και για το κατά πόσο είναι sustainable και ηθική. Κάτι άλλο που συμβαίνει συχνά, είναι πως χρησιμοποιούνται γενικές εκφράσεις, που στόχο έχουν να μας παραπλανήσουν, έτσι λίγο, όσο πατάει η γάτα. Τέτοιες εκφράσεις είναι οι "green", "eco-friendly" κλπ. Το 40% αυτών των δηλώσεων είναι ψευδείς ή ασαφείς.
Τι κάνει η ΕΕ για το greenwashing;
Τους τελευταίους μήνες, είμαι εκπρόσωπος της καμπάνιας Reset The Trend της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βιωσιμότητα στη μόδα και τα υφάσματα. Η ΕΕ προτείνει μία σειρά κανόνων και νομοθεσιών που θα βοηθήσουν να πραγματοποιηθεί το όραμα για τη βιωσιμότητα στη μόδα. Στο κομμάτι του greenwashing και της προστασίας των καταναλωτών, γνωρίζουμε τα εξής:
Θα υπάρχουν σαφείς κανόνες για το πώς μία εταιρία θα αποδεικνύει το αν εφαρμόζει βιώσιμες πρακτικές ή όχι και τι ταμπέλες χρησιμοποιεί
Θα υπάρχουν αυστηρά κριτήτια που θα πρέπει να πληρούνται και να ελέγχονται από ανεξάρτητους φορείς, πριν μία εταιρία μπορέσει να επικοινωνήσει μία σχετική καμπάνια.
Γιατί είναι καλό να δημιουργηθούν κανόνες και νομοθεσίες για το greenwashing;
Με αυτόν τον τρόπο, προστατεύονται και οι καταναλωτές από παραπλανητικά μηνύματα, αλλά και οι μικρές επιχειρήσεις που κάνουν αυθεντικές προσπάθειες προς τη βιωσιμότητα. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερες πληροφορίες για τις πρακτικές της ΕΕ για το greenwashing, εδώ. Ελπίζω να σας βοήθησα με τις παραπάνω πληροφορίες και να σας έδωσα κίνητρο να επαναπροσδιορίσετε κι εσείς τη μόδα και τον τρόπο που ντύνεστε. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για την στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βιώσιμη μόδα και τα υφάσματα Reset The Trend, μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ. Τα λέμε σύντομα,
